Προβλήματα κοινωνικοποίησης των παιδιών

Προβλήματα κοινωνικοποίησης των παιδιών

Η λογοπεδικός Χαρά Καραμήτσου γράφει για τους χρυσούς κανόνες που θα βοηθήσουν τα παιδιά να αποκτήσουν ποιοτικές κοινωνικές δεξιότητες, σωστές διαπροσωπικές σχέσεις και ομαλή προσαρμογή

Κάποια παιδιά δεν αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες τόσο εύκολα όσο άλλα, κάτι που οφείλεται πρωτίστως στο οικογενειακό περιβάλλον, αφού αυτό παρέχει τις πρώτες άτυπες κοινωνικές εμπειρίες, και κατά δεύτερο λόγο, στον φιλικό περίγυρο ή το σχολείο. Την ίδια στιγμή , η µη εύκολη κοινωνικοποίηση ενός μικρού  παιδιού προβληματίζει το περιβάλλον του γιατί μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση, αλλά και σε πιθανή σχολική αποτυχία. Οι γονείς θα πρέπει να δώσουν έμφαση στη χάραξη ενός σχεδίου αντιμετώπισης. Υπάρχουν συμβουλές που εφόσον τηρηθούν, θα βοηθήσουν τα παιδιά να αποκτήσουν ποιοτικές διαπροσωπικές σχέσεις και να προσαρμοστούν ομαλά.

Κοινωνικά ορόσημα
Ακόμα και ως βρέφος ή νήπιο, ένα παιδί παίζει συχνά µόνο του μουρμουρίζοντας στον εαυτό του ή στους γονείς του. Επειτα ακολουθεί η περίοδος, που το παιδί θα παίξει µε ένα άλλο παιδί και αυτή περιλαμβάνει ένα στοιχείο προσαρμογής στην ιδέα της αλληλεπίδρασης του διαλόγου, της αποδοχής αλλά και της ενσυναίσθησης. Η επαφή όμως µε συνομηλίκους, κρύβει συχνά και προβλήματα, καθώς εκεί εμφανίζονται και οι πρώτοι διαπληκτισμοί και τα κλάματα, που βέβαια στη συνέχεια δεν έχουν καμία σημασία, µια και βρίσκουν λύσεις και συνεχίζουν το παιχνίδι τους. Κάποια στιγμή η ομάδα μεγαλώνει και από τη στιγμή που το παιδί πηγαίνει στον παιδικό σταθμό είναι σε θέση να συμμετάσχει και να απολαύσει την εμπειρία της συμμετοχής σε ομάδα.

Η ομάδα του παιχνιδιού
Είναι πλέον καιρός -και ιδίως τώρα το καλοκαίρι- να διευρυνθούν οι επαφές του παιδιού. Είναι δηλαδή η στιγμή του ομαδικού παιχνιδιού. Η στιγμή τού «εμείς και οι άλλοι». Εδώ, ο γονέας οφείλει να είναι δημιουργικός, να οργανώσει ευφάνταστες δραστηριότητες µε παιχνίδια ρόλων και κανόνων, θεατρικά παιχνίδια.

Κοινωνικός προγραμματισμός
Υπάρχουν φορές που ο γονέας ενός ιδιαίτερα συνεσταλμένου παιδιού, ή ακόμα και ενός που δεν έχει επαφές στο µέσο περιβάλλον του, πρέπει να ζητήσει βοήθεια, να ανιχνεύσει τις διαθέσεις των υποψήφιων φίλων στη γειτονιά, στις διακοπές, στο χωριό κ.λπ. και να επιλέξει ένα παιδί που θα είναι κατάλληλο για συμπαίκτης-συνοδοιπόρος του δικού του. Είναι σημαντικό, ωστόσο, να μιλήσει µε τη μητέρα του παιδιού και να εξηγήσει την κατάσταση, αφού ζητά το παιδί της για µια επιβλεπόμενη επίσκεψη, π.χ., στο σπίτι. Η πρώτη επίσκεψη, εξάλλου, πρέπει να είναι ιδιαίτερα ευχάριστη εμπειρία για τα δύο παιδιά, τόσο γι’ αυτό που έχει τη δυσκολία στις κοινωνικές επαφές όσο και για τον νέο φίλο-συμπαίκτη.

Το επόμενο βήμα
Τελικά, αν τα πράγματα πάνε καλά, το παιδί πρέπει να μπορεί να δοκιμάσει µια σύντομη επίσκεψη στο σπίτι του γείτονα. Αρχικά όλα γίνονται παρουσία της μητέρας, σταδιακά όμως, θα πρέπει να μένει µόνο του µε το συνομήλικό του ώστε να αναπτυχθεί η σχέση μεταξύ τους. Ακόμα και αν κάποια στιγμή µαλώσουν, είναι και αυτό κομμάτι της κοινωνικοποίησης. Στη συνέχεια θα βρουν τον τρόπο να ξαναπαίξουν και να ξεπεράσουν το πρόβλημα.

Ανάρμοστη γλώσσα
Τα παιδιά πειραματίζονται στη χρήση της γλώσσας, συχνά δε χρησιμοποιούν και νέες λέξεις, προτάσεις, έννοιες. Γεγονός που συμπεριλαμβάνει ακόμα και τη χρήση ακατάλληλων λέξεων, τη βαρύτητα των οποίων πιθανόν δεν γνωρίζουν. Πώς να χειριστείτε τέτοιες καταστάσεις; Σταθερά και άμεσα µε σαφείς εξηγήσεις ανάλογα µε την ηλικία του παιδιού. Χωρίς θυμό ή επίπληξη και φυσικά όχι μπροστά στους φίλους του.

Ακατάλληλη ενέργεια
Ισχύει η ίδια αρχή που αφορά την ακατάλληλη γλώσσα. Σπρώξιμο, χτύπημα ή κάποιες ακατάλληλες «φάρσες» πρέπει να αντιμετωπίζονται επιτόπου. Οχι διαλέξεις τύπου «γιατί το έκανες αυτό;». Οι λέξεις-κλειδιά είναι οριοθέτηση στην ανάρμοστη συμπεριφορά, το τίμιο παιχνίδι και η διασκέδαση. Οι βασικές προϋποθέσεις είναι η ζεστασιά και η αισιοδοξία, για να σας αντιμετωπίζει το παιδί σας ως αξιόλογο και σοβαρό ενήλικα που βρίσκει λύσεις µε όπλο την ψυχραιμία.

Παιδιά µε ειδικές ανάγκες
Τα παιδιά µε ειδικές ανάγκες μπορεί να χρειαστούν επιπλέον βοήθεια στην ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων. Παιδιά µε χαμηλή συγκέντρωση και προσοχή δεν συντονίζονται εύκολα µε τις κοινωνικές νύξεις στο περιβάλλον τους και έτσι δεν μαθαίνουν τις κοινωνικές δεξιότητες μέσα από την εμπειρία. Μπορεί να έχουν δυσκολία στην επεξεργασία των πληροφοριών του κοινωνικού περιβάλλοντος ή µε την αυτοέκφραση. Μπορεί να εμφανίσουν συναισθηματικά ξεσπάσματα, απογοήτευση, αλλαγές στη διάθεσή τους, κατάθλιψη αλλά και επιθετικότητα. Και δικαίως. Είναι πολύ σημαντικό να τα ενθαρρύνετε και να τα επιβραβεύετε σε σχέση µε όλες τις ασχολίες τους, στο σπίτι, στο σχολείο, µε τους φίλους τους κ.λπ.

Πρέπει να μάθουν να οριοθετούν τη συμπεριφορά τους όταν συναναστρέφονται άλλα παιδιά, ιδίως στο σχολικό πλαίσιο, αλλά και γενικά στις επαφές τους ιδίως τώρα στις καλοκαιρινές διακοπές που είναι µια θαυμάσια ευκαιρία για να κάνει κανείς νέους φίλους. Γενικά, κατά την περίοδο της κοινωνικής ανάπτυξης θα υπάρξουν μικροί θρίαμβοι αλλά και αντίστοιχες μικρές καταστροφές. Οι γονείς δεν πρέπει να αποθαρρύνονται. Τα παιδιά τείνουν να έχουν στιγμές σωματικής, πνευματικής και κοινωνικής ανάπτυξης, αλλά και περιόδους παλινδρόμησης.  Οι λέξεις-κλειδιά και πάλι είναι αποδοχή, διασκέδαση, ζεστασιά, αισιοδοξία και ψυχραιμία! Η κοινωνικοποίηση του παιδιού τους ήρεμους αυτούς καλοκαιρινούς μήνες μπορεί να γίνει ένα ευχάριστο μαθησιακό παιχνίδι και για εσάς.

Της Χαράς Καραμήτσου
(λογοπεδικός, M.R.C.S.L.T.)
[email protected]

Πηγή: protothema.gr